| Publikacje

Magdalena Stopa, „Julian Kulski. Prezydent okupacyjnej walczącej Warszawy”

Pierwsza biografia Juliana Spitosława Kulskiego, osoby niezwykłej, wielce zasłużonej, ale nieznanej wcześniej szerszej publiczności i niesłusznie zapomnianej także w ostatnich dekadach, kiedy po 1989 roku przywraca się pamięci zbiorowej ważne dla Polski postaci XX wieku.

Postać Juliana Kulskiego pozostawała dotychczas w zapomnieniu. W PRL-u tolerowano Starzyńskiego, choć uważano go za reakcjonistę, o Julianie Kulskim nikt nie wspominał. Jednak tych dwóch ludzi, Starzyńskiego i Kulskiego, nie można rozdzielać. Łączyła ich przyjaźń oraz wspólna przeszłość legionowa, okres internowania w obozie w Beniaminowie, a potem wspólna praca.

Julian Spitosław Kulski był bohaterem czasu okupacji niemieckiej w latach ostatniej wojny.

Po aresztowaniu przez gestapo bohaterskiego prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, swojego przyjaciela jeszcze z czasów Legionów, znalazł się w bardzo trudnym położeniu. Jako urzędujący zastępca Starzyńskiego otrzymał od władz okupacyjnych rozkaz objęcia kierownictwa nad Zarządem Miejskim Warszawy, a więc całą cywilną administracją i infrastrukturą miasta. Odrzucenie propozycji mogło się dla niego skończyć tym, co spotkało Starzyńskiego. Przyjęcie jej oznaczało odium wśród społeczeństwa Warszawy, nieświadomego tajnej współpracy Kulskiego z władzami Polskiego Państwa Podziemnego. Na stanowisku zredukowanym przez hitlerowców do rangi komisarycznego burmistrza byłej stolicy podbitego państwa trwał Kulski nieprzerwanie od 28 października 1939 roku do pierwszych dni Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944. Ryzykował życiem swoim i swoich bliskich przez długich pięć lat okupacji, będąc stale narażonym na niebezpieczeństwo ze strony władz niemieckich.

Podczas okupacji kierowana przez niego administracja miasta dawała schronienie tysiącom ludzi zatrudnionym faktycznie lub fikcyjnie, mogącym się legitymować dokumentami honorowanymi przez władze okupacyjne, chroniącymi przed wywózką do obozu koncentracyjnego czy na roboty przymusowe do Rzeszy. Wśród nich byli dowódcy i żołnierze Armii Krajowej, członkowie podziemnych struktur cywilnych, ludzie kultury. Wśród tych, którym w ten sposób pomagano były setki Żydów, zakonspirowanych na tzw. aryjskich papierach, mogących się ukrywać poza gettem. Osobisty przykład prezydenta Kulskiego dodawał sił i otuchy urzędnikom wszystkich szczebli, wielokrotnie także zaangażowanym w „robotę podziemną”, mającym świadomość wagi zachowania w polskich rękach nawet minimalnych prerogatyw i kompetencji, dających możliwość dyskretnej niesubordynacji wobec reżimu władz niemieckich okupujących Warszawę.

Autorką książki jest Magdalena Stopa, historyk sztuki i dziennikarka. Autorka książek o Warszawie i jej mieszkańcach. Laureatka Nagrody KLIO (2015-2016), Nagrody Literackiej m.st. Warszawy (2011)i dwóch dyplomów honorowych Towarzystwa Przyjaciół Warszawy za najlepsze publikacje roku(2009-2010 i 2010-2011) w dziedzinie varsavianów oraz Nagrody im. Witolda Hulewicza (2013).

Książka otrzymała w 2017 roku Nagrodę KLIO w konkursie na najlepszą książkę historyczną w kategorii varsaviana. Nagrodę przyznało Porozumienie Wydawców Książki Historycznej.